آیا مادر حضرت سجاد (ع) شهربانو دختر یزدگرد بوده است و آیا سند این مطلب اعتباری دارد یا نه؟
به گفته ی بیشتر مورخان، مادر امام علی بن الحسین (ع) ، دختر یزدگرد سوم - آخرین پادشاه ساسانی - است؛ اما در اسم و چگونگی ازدواج این بانو با امام حسین (ع) اختلاف بسیاری است [1] ؛ چنان که اسامی وی تا چهارده [2] و حتی هفده اسم [3] گزارش شده است. با تمام تلاشها و پیگیری هایی که بعضی از محققان و نویسندگان درباره ی آن انجام داده اند، نظر دقیق و قانع کننده ای ارائه نشده است. تحقیق و نقد و بررسی در این موضوع در دهه های اخیر از آن جهت بیشتر صورت گرفته است که برخی از خاورشناسان مغرض و دشمن مکتب تشیّع و به پیروی از آنان بعضی از نویسندگان مسلمان، ازدواج امام حسین (ع) با شاهزاده خانم ایرانی و انتساب خاندان رسالت به دودمان ساسانی را علت گرایش ایرانیان به اهل بیت (ع) و در نتیجه پذیرش مکتب تشیّع معرفی کرده اند [4] و اعتقاد شیعیان را به حق الهی ائمه ی اطهار (ع) ، از بقایای اعتقاد قدیمی ایرانیان به « فره ی ایزدی » پادشاه ساسانی دانسته اند؛ [5] زیرا پادشاهان ساسانی خود را آسمانی نژاد می دانستند و برای خود مقامی نیمه خدایی و فوق بشری قائل بودند و کیش زرتشت آن روزگار نیز این نوع تفکر را تأیید می کرد. [6]
آیا این درست است که رباب - همسر امام حسین (ع) - تا یک سال تنها و بدون همراه داشتن شخصی محرم در کنار قبر مطهر ماند و از دنیا رفت؟
در مورد « رباب » همسر امام حسین (ع) ، دو قول روایت شده است، ولی آنچه در این دو قول مشترک است و همه بر آن اذعان دارند، این است که « رباب » پس از شهادت امام حسین (ع) و مراجعت از شام، یک سال برای آن حضرت اقامه ی عزا نمود و بیش از یک سال نیز عمر نکرد.
قول اول، که بعضی از مورخّان، مانند ابن اثیر در « الکامل فی التاریخ » آن را نقل کرده اند، این است که: رباب همسر امام حسین (ع) ، در کربلا حضور داشته، همراه اسرا به شام برده شد و سپس به مدینه بازگشت… و گفته شده است که او یک سال کنار قبر امام حسین (ع) اقامه ی عزا نمود و سپس به مدینه بازگشت، و در حالی که از فقدان آن حضرت غمگین بود، درگذشت. [1] ابن اثیر این قول را نقل کرده است و اگر اصل آن صحت داشته باشد، هیچ گونه مانعی از این که آن بانوی معظّمه تنها و بدون شخص محرمی در کنار قبر مطهر مانده باشد، به نظر نمی رسد.